De 3 oorzaken van uitstelgedrag

Uitstelgedrag is de grootste dief van je meest kostbare bezit. Het berooft je van het enige wat je nooit meer terugkrijgt: tijd. Toch zijn er maar weinig mensen die dat beseffen – en nog minder die ernaar handelen.

Dat kan morgen ook nog, denken de meeste mensen. Volgende week komt eigenlijk veel beter uit. Maandag gaat het écht gebeuren! Ze geloven dat er altijd een beter moment is. Maar niet nu. Je hebt dit vast vaker herkend bij cliënten. Misschien heb je je er zelf ook wel eens schuldig aan gemaakt.

Dit veelvoorkomende gedrag komt altijd door één van deze drie oorzaken.

1. Angst

Als mensen onwerkbare patronen niet veranderen, terwijl ze ook nog goed wétén dat het niet werkt, komt dat vaak door angst. Die angst wordt gedreven door de luiheid die we allemaal in ons hebben. Met luiheid bedoel ik niet dat we lam zijn en geen zin hebben om te werken. We zijn lui omdat we bang zijn om ons oncomfortabel te voelen. Mensen zijn simpelweg comfortbeesten. En als je iets moet doen wat oncomfortabel is, komt het reptielenbrein met zijn magische wapen: de deken van meer tijd.

Het reptielenbrein is het oudste deel van de hersenen en heeft maar één functie: jou verdedigen. Het wil je fysieke lichaam beschermen van gevaar, zoals een loslopende pitbull die naar je gromt. Je reptielenbrein stuurt een signaal waardoor je angst ervaart. Je zorgt dat je zo ver mogelijk van die pitbull vandaan blijft. Het is dus maar goed dat het ding er zit. Maar het reptielenbrein verdedigt ook jouw identiteit. Het verdedigt wie jij denkt te zijn, wat je weet en wat je kent.

Oncomfortabele keuzes gaan gepaard met verandering, wat weerstand opwekt bij het primitieve deel van je hersenen. Het beschermt je identiteit door verandering tegen te gaan.
Ook al weten we dat keuzes gebaseerd op luiheid niet goed voor ons zijn, nemen we ze toch. We gaan op de bank liggen met die zak M&M’s, terwijl we weten dat het niet de beste keuze is op dat moment. Het reptielenbrein is namelijk een meester in het aanreiken van geweldige redenen en excuses. ‘Nu komt het niet uit’ of ‘nog één keer dan’. Het reptielenbrein wil dat we ons goed voelen en nog even uitstellen. Het maakt ons in feite bang om te veranderen, met als resultaat: onwerkbare patronen blijven in stand.

2. Geloven in magische gedachten

Aan het begin van het jaar heb je targets gesteld voor het komende jaar. Een jaar is natuurlijk veel tijd, waardoor uitstelgedrag bijna meteen plaatsvindt. Het tegengif: zelf urgentie creëren.
Het jaar moet dus opgedeeld worden in delen, waardoor verschillende kortere deadlines ontstaan. De meeste mensen doen dat ook, maar de stem van ons reptielenbrein zorgt ervoor dat we het mooi uitgestippelde plan gaandeweg vergeten. We houden onszelf liever niet verantwoordelijk voor de deadlines die we met vooruitziende blik hebben gezet.

Veel mensen leunen achterover en denken: ach, ik heb nog maanden de tijd. Vervolgens ontstaan magische gedachten. Zoals: het komt wel goed, dat overkomt mij toch niet, of: ik heb al genoeg momentum gecreëerd. Die laatste gedachte ontstaat bijvoorbeeld doordat er altijd genoeg werk binnen is gekomen, dus er is geen reden om in actie te komen. Het maakt mensen reactief in plaats van actief. Allemaal leuk en aardig, tot iets onverwachts gebeurt, zoals een crisis, en er niks meer binnenkomt.

Hoe stop je deze cirkel? Ten eerste: stop met positief denken en start met eerlijk denken.

Positieve denkers noemen we ook wel ‘magische denkers’. Ze denken dat een kracht van buitenaf er wel voor zal zorgen dat ze hun uitdagingen oplossen. Je hebt helemaal niks aan gedachten als ‘het komt allemaal wel goed’. Los problemen nu op, ga nu achter die targets aan en ben proactief. Hou op met te geloven in eenhoorns, toverspreuken en dat er altijd een mooi einde is.

3. Een onzichtbare zwakke ‘inner stance’

Als het niet ligt aan angst of magische gedachten, komt uitstelgedrag doordat je iets van jezelf (nog) niet ziet. Je hebt onwerkbare patronen, maar je bent je daar niet van bewust. Je innerlijke positie, oftewel je ‘inner stance’, is ineffectief op een manier die voor jou onzichtbaar is. Het is een grote blind vlek.

Je hebt altijd verschillende posities, sommige zwak en andere krachtig, van waaruit je kan komen. Bewust of onbewust, je neemt altijd een bepaalde positie aan. En dat is jouw inner stance.

Het is niet makkelijk om te zien waar je een onzichtbare zwakke inner stance hebt. In de meeste gevallen kan alleen een getrainde coach je daar bewust van maken. Maar als Performance Coach ben je je er altijd van bewust dat er simpelweg veel is wat je niet weet. Sterker nog, je gaat zelf op zoek naar nog onbekende werelden. Want dat wat de moeite waard is, bevindt zich juist op onbekend terrein.